Flexitarisch eten voor een betere toekomst

Flexitarisch eten voor een betere toekomst

door Joke Boon

Het eten van vlees lijkt steeds meer onder vuur te komen liggen: het milieu, dierenwelzijn en de effecten op onze gezondheid dragen allemaal bij tot de roep om onze vleesconsumptie te minderen.

Is vlees eten nog wel moreel verantwoord?
Ik leg deze vraag voor aan ondernemer in verantwoord vlees Peter Kolster, van de online webshop voor biologisch vlees, OKvlees.nl.

‘Is het moreel verantwoord om dieren te doden om hun vlees? Ik denk dat dat de centrale vraag is, naast de negatieve milieu effecten. Het is een vraag die ieder voor zichzelf moet beantwoorden. Ik vind van wel, mits het dier een zo dierwaardig mogelijk leven heeft gehad, en de slacht zo goed mogelijk verloopt. Ik denk wel dat de maatschappij  langzaam deze vraag met een ‘nee’ gaat beantwoorden. De vleesconsumptie per persoon zal sterk dalen door een verdere toename in vegetarisme en veganisme. De genoemde schandalen in de vleessector spelen daarbij zeker een rol volgens mij. De vleessector is trouwens als weinig andere sectoren in staat om zijn klanten van zich weg te jagen. De aanhoudende stroom van schandalen in de vleessector begint volgens mij echt consumenten van vlees af te keren. Het laatste schandaal in het Belgische slachthuis heeft echt veel effect gehad.’

Minder maar beter
Mag vlees eten nog wel”?, vraag ik aan Hanneke van Ormondt woordvoerster van de Stichting Wakker Dier: ‘Ja dat mag. Het grootste probleem is de hoeveelheid en de wijze van productie zoals megastallen, het amputeren van staartjes en snavels. Wij bepleiten waar het vlees eten betreft minder maar beter en bij voorkeur biologisch vlees. Als je vlees eet laat het dan vlees zijn van dieren die naar buiten zijn geweest. Natuurlijk juichen wij het helemaal laten staan van vlees toe.’

Kolster: ’Er wordt veel te veel vlees gegeten. Vlees eten is veel meer belastend voor het milieu dan bijvoorbeeld peulvruchten. Ook de negatieve effecten op de gezondheid zijn een goede reden om minder vlees te eten. Er wordt veel vlees gegeten omdat de prijs in de winkel van regulier vlees zo laag is. Een paar euro voor een kilo kip… Dat maakt het ook wel heel eenvoudig om te veel vlees te eten. Als de milieuschade in het vlees verdisconteerd zou worden was regulier vlees flink duurder.

Voor wie geen vegetariër wil worden lijkt flexitarisch eten de oplossing.

Flexitariër
Wanneer spreek je nu van een flexitarische eetwijze? ‘We noemen iemand een flexitariër als hij of zij minstens drie dagen per week geen vlees eet’, zegt Corné van Dooren, kennisspecialist duurzaam eten bij het Voedingscentrum. ‘Of zoals we in de nieuwe Schijf van Vijf adviseren: maximaal 500 gram vlees per persoon per week. Maar liever nog minder. Het is niet nodig dat iedereen vegetariër wordt. Het Voedingscentrum ondersteunt de Green Proteïne Alliance, een samenwerkingsverband tussen partijen die werken aan het versnellen van de eiwittransitie; doel is dat iedereen in 2025 voor minstens 50% plantaardig eiwit eet. Vanuit duurzaamheid is het eten van een bescheiden portie vlees oké. Duurzaam eten is vrij breed; het gaat hierbij zowel om tegengaan van voedselverspilling en over meer plantaardig en minder dierlijk eiwit’.

Vleesconsumptie daalt
Kolster: Flexi, vega en vegan zijn alle drie natuurlijk alternatieven. Als alle Nederlanders 1 dag minder vlees eten dan heeft dat het zelfde effect als dat 2 miljoen Nederlanders flexitariër worden. Ideaal op de langere termijn is vegan. Want het nadeel bij vegetarisme is dat voor melk en kaas er elk jaar jonge dieren geboren moeten worden. Meer dan er nodig zijn voor de melkproductie. Denk maar aan de stiertjes en geitenbokjes. Die worden nu geslacht. Melkproductie is dus zo goed als onvermijdelijk gekoppeld aan vleesproductie. Het is nu eenmaal onmogelijk om alle dieren een natuurlijk dood op hoge leeftijd te laten sterven….Dan wordt melk en kaas onbetaalbaar.’

Volgens van Dooren zijn we op de goede weg: sinds 2010 is de vleesconsumptie aan het dalen en neemt het aantal flexitariërs toe; 55% van de Nederlanders eet 3 dagen per week geen vlees tijdens de warme maaltijd. Dat komt mede door het ruimere aanbod van alternatieven voor vlees tijdens het avondeten. Van Ormondt: ‘Bij die flexitarische dagen  horen echter óók het ontbijt en de lunch. Worst, paté, salades, of een kroketje: ze bevatten allemaal vlees, en vaak zijn mensen zich daar niet bewust van.’ Van Dooren: ‘Het gebruik van vleeswaren op brood is hardnekkig, ik zou pleiten voor meer plantaardige alternatieven.’

Van Ormondt, vegetariër, en Van Dooren, flexitariër, noemen allebei peulvruchten als goede vleesvervanger en bron van eiwit. Peter Kolster eet gemiddeld een dag per week geen vlees.

Voor alle leeftijden
Vaak hebben we het idee als het om het aanpassen van voedingsgewoonten of het volgen van trends gaat, dat dit vooral de groep ‘jongeren’ betreft. Ingrid Moes Jansen is 58 en haar echtgenoot Peter bijna 70. Ze vertelt: ‘Sinds twee jaar zijn wij anders gaan eten. Het begon met een dieet om ons cholesterol te verlagen. We gingen lichter en steeds meer peulvruchten eten en minder vlees. We begonnen met minder varkensvlees en kip eten omdat het gebruik van antibiotica ons nogal tegenstond. Er speelt veel: alle verhalen die steeds in het nieuws komen over vlees en de vleesindustrie, daardoor gingen we meer nadenken over het eten van vlees. Dat ging ons steeds meer tegenstaan; nu eten we veel minder vaak vlees. Ik denk dat we 4x per week geen vlees eten. En als we vlees eten is dat biologisch en minder dan voorheen. At ik vroeger een biefstuk van 2 ons, nu is dat een klein stukje. Eigenlijk missen we het vlees niet eens zo erg. Als je zorg aan je maaltijd besteedt merk je het niet. We zijn begonnen met vleesvervangers en gaandeweg zijn we steeds meer zelf gaan maken. Dat is leuk en je weet wat je eet, bijvoorbeeld ook minder zout en geen conserveringsmiddelen. Ook eten we vrijwel geen vleeswaren meer en koop ik niet meer kant en klare broodsalades; daar zit toch vaak fout vlees in zonder dat je het in de gaten hebt. We vervangen vlees voornamelijk door peulvruchten in al zijn vormen, dus ook tempeh en tahoe. Ik kan niet zeggen of het lichamelijk verschil maakt nu we minder vlees eten, wel voelt het mentaal goed. We dragen ons steentje bij op het gebied van milieu en dierenwelzijn; het is echt een item voor ons om minder vlees te eten.’

Conclusie
Ik ben flexitarisch opgevoed in een tijd dat dit woord nog niet bestond. Wij aten op woensdag en zondag vlees en op vrijdag vis. De andere dagen een ei en verder vooral peulvruchten. Ik denk dat vlees eten weer net als tijdens mijn jeugd iets bijzonders moet worden. Verheugend vind ik om te zien dat iemand zoals Peter Kolster, die notabene in vlees handelt zo’n mooie visie hierover heeft. Dat stemt – in een tijd vol schandalen- hoopvol. Ook bewijzen Ingrid en Peter dat je te allen tijde het roer om kunt gooien en anders kunt gaan eten. Ik ben blij dat de Stichting Wakker Dier opkomt voor dieren in de vee-industrie en ze zo een stem geeft én dat het Voedingscentrum in de nieuwe Schijf van Vijf 1x per week peulvruchten heeft opgenomen. Want samen staan we sterk.

Voor meer info:
www.okvlees.nl
www.wakkerdier.nl
www.voedingscentrum.nl

Bonen! WINNAAR MEEST DUURZAME KOOKBOEK van 2016, nu overal te koop of te bestellen.